Termin na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka
Na spadkobierców przechodzą długi spadkodawcy, które są oni zobowiązani wówczas spłacić. Długi mogą przewyższać wartość spadku. Można tego uniknąć w ciągu sześciu miesięcy zostanie złożone oświadczenie o odrzuceniu spadku. Osoby pełnoletnie mogą to zrobić osobiście. Problem pojawia się kiedy dziedziczenie przechodzi na dzieci poniżej 18 roku życia.
Chcesz zadać pytanie autorowi?
Kliknij TUTAJ i napisz wiadomość.
Kodeks cywilny zawiera zasady tzw. dziedziczenia ustawowego, które stosuje się kiedy zmarły nie zostawił testamentu, testament został uznany za nieważny albo osoba wskazana w testamencie odrzuciła spadek. Zgodnie z tymi zasadami w pierwszej kolejności dziedziczą dzieci i małżonek zmarłego, a gdyby oni nie żyli to dziedziczenie przechodzi dalej na wnuków. W dalszej kolejności może przejść na rodziców spadkodawcy, jego rodzeństwo, dzieci i wnuki rodzeństwa. W tym wpisie nie będę szczegółowo opisywał kiedy i na kogo przechodzi dziedziczenie. Zajmę się sytuacją, gdy spadek odrzucają dzieci zmarłego i dziedziczenie przechodzi na małoletnie wnuki spadkodawcy. Jest ona częsta więc warto się jej przyjrzeć.
Jak już wspomniałem po śmierci dłużnika jego długi przechodzą na spadkobierców. Zdarza się, że osoba zmarła nie miała żadnego majątku albo majątek był niewielki, a za to posiadała ogromne długi. W takiej sytuacji osoby dziedziczące po niej w pierwszej kolejności, tj. dzieci i małżonek, mogą odrzucić spadek w terminie 6 miesięcy od dnia, w których dowiedziały się o powołaniu do spadku (art. 1015 par. 1 Kodeksu cywilnego). W normalnych sytuacjach termin ten liczy się od dnia śmierci spadkodawcy. Czynności tej można dokonać u notariusza albo przed sądem. Wówczas osoby odrzucające spadek traktuje się tak jakby nie dożyły śmierci spadkodawcy. W takim wypadku dziedziczenie przechodzi na wnuki zmarłego. Jeżeli są one niepełnoletnie to działać w ich imieniu muszą rodzice. Do niektórych czynności, w tym do odrzucenia spadku za małoletnich, potrzebna jest jednak zgoda sądu rodzinnego.
W przypadku małoletnich wnuków zmarłego również obowiązuje termin 6 miesięcy. Od kiedy należy go liczyć? Od dnia, w którym rodzice dziecka odrzucili spadek. No, a co z faktem, że trzeba złożyć wniosek o udzielenie zgody do sądu i sąd go musi rozpoznać? Przecież to zajmuje zazwyczaj kilka miesięcy. Czy jak sąd nie zdąży w tym czasie rozpoznać wniosku to nie można już odrzucić spadku w imieniu dziecka?
Problem z biegiem tego terminu podczas trwania postępowania o udzielenie zgody przez sąd rodzinny był różnie interpretowany. Rozstrzygnął go w końcu Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 22 maja 2018 r. (sygn. akt III CZP 102/17) stwierdził, że termin ten nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął.
Co w praktyce oznacza treść uchwały Sądu Najwyższego. Otóż zgodnie z nią jeżeli sąd zdąży wydać postanowienie o udzielenie zgody przed upływem 6 miesięcy od odrzucenia spadku przez rodzica to wówczas może on złożyć oświadczenie w imieniu dziecka do dnia, w którym ten sześciomiesięczny termin upływa. Jeżeli natomiast sąd wyda postanowienie po ponad sześciu miesiącach od odrzucenia spadku przez rodzica, to wtedy rodzic musi odrzucić spadek w imieniu dziecka najszybciej jak się da. Idealna sytuacja jest wtedy kiedy nastąpiłoby to tego samego dnia co uprawomocnienie orzeczenia sądu, natomiast nic się niestanie jeżeli nastąpi to kilka dni później.
Co się dzieje kiedy rodzice złożą oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletnie dziecko po upływie terminu lub długo po wydaniu postanowienia przez sąd? W takim wypadku może dojść do uznania odrzucenia spadku przez dziecko za nieważne, przez co odziedziczy ono długi. Tego rodzaju sprawa była rozpatrywana przez Sąd Najwyższy, który w dniu 25 maja 2012 r. wydał postanowienie (I CSK 414/11) uznając, iż odrzucenie spadku w imieniu dziecka było nieskuteczne, ponieważ nastąpiło ono dopiero po 7 miesiącach od dnia wydania zgody przez sąd rodzinny. Zdaniem rodziców dziecka wystarczyć miało, że złożyli oni wniosek do sądu zaraz po odrzuceniu spadku przez nich. Jak się okazało byli w błędzie, a ich zwłoka spowodowała duże problem.
Dlatego więc nie warto zwlekać i należy sprawę załatwić jak najszybciej.
Autor: Radca prawny Marcin Lasota
Wspólnik w Siwek, Szmit & Lasota Kancelaria Radców Prawnych
Chcesz zadać pytanie autorowi? Kliknij TUTAJ i napisz wiadomość.
