Komu przysługuje zachowek. Kto może go dochodzić.
Zgodnie z polskim prawem zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom zmarłego, którzy w przypadku dziedziczenia ustawowego byliby powołani do spadku. Tyle mówi w skrócie art. 991 § 1 Kodeksu Cywilnego. Co to dokładnie oznacza?
Chcesz zadać pytanie autorowi?
Kliknij TUTAJ i napisz wiadomość.
W jakiej kolejności przysługuje zachowek
O zachowek mogą się ubiegać zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), małżonek oraz rodzice osoby zmarłej. Jednak zastrzeżenie, że przysługuje on tym osobom jeżeli byłyby one powołane do spadku powoduje, że nie zawsze zachowek musi przysługiwać wszystkim. Niektóre z tych osób bowiem mają pierwszeństwo do zachowku. W pierwszej kolejności przysługuje on dzieciom i małżonkowi.
Wnuki będą mogły się ubiegać o zachowek w sytuacjach, gdy ich rodzic, a dziecko spadkodawcy, utraci status spadkobiercy ustawowego. Dzieje się to w przypadku, gdy nie będzie żył w chwili śmierci spadkodawcy, zostanie uznany za niegodnego dziedziczenia, odrzuci spadek lub zawrze umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.
Rodzice spadkodawcy będą mogli się ubiegać o zachowek dopiero wtedy, kiedy jego dzieci, wnuki i prawnuki nie byłyby powołane do spadku. Czyli gdy spadkodawca w ogóle nie miał dzieci, miał ale nie dożyły one jego śmierci lub zaszła jedna z wcześniej wymienionych okoliczności, która doprowadziła do utraty statusu spadkobiercy (uznanie za niegodnego dziedziczenie, odrzucenie lub zrzeczenie się spadku).
Każda osoba uprawniona do zachowku posiada własne niezależne prawo. Oznacza to, że dla wysokości roszczenia o zachowek nie ma znaczenia czy przysługuje on jeszcze komuś oraz ile takich osób jest.
Z czego wynika kolejność prawa do zachowku
Kolejność, w której można się ubiegać o zachowek wynika z zasad dziedziczenia ustawowego. Według nich w pierwszej kolejności powołani do spadku są dzieci i małżonek. Gdyby śmierci spadkodawcy nie dożyło któreś z dzieci, to przysługujący mu udział przechodzi na jego potomków czyli wnuków zmarłego.
Kiedy spadkodawca nie posiada zstępnych (dzieci, wnuków itd.), prawa do spadku przysługują jego małżonkowi wspólnie z rodzicami zmarłego. Natomiast brak zstępnych i małżonka powoduje dziedziczenie wyłącznie przez rodziców.
Oczywiście możliwe są sytuacje, w których z powodu braku rodziców i małżonka dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy. Co więcej dziedziczyć mogą dzieci, wnuki itp. tego rodzeństwa. Jednak ta kwestia nie ma znaczenia dla zachowku ponieważ nie należy się on już tego rodzaju krewnym.
Przykłady komu przysługuje zachowek
Spadkodawca posiadał w chwili śmierci małżonka, dwoje dzieci oraz czwórkę wnucząt – zachowek przysługuje obojgu dzieciom i małżonkowi.
Spadkodawca posiadał małżonka, dwoje dzieci oraz czwórkę wnucząt (po dwoje od każdego dziecka). W chwili jego śmierci jedno z dzieci już nie żyło. Zachowek przysługuje małżonkowi, żyjącemu dziecku oraz dwojgu wnuczętom po zmarłym dziecku.
W chwili śmierci spadkodawcy nie żył już jego małżonek, natomiast przy życiu pozostawała dwójka dzieci. Zachowek będzie przysługiwał obojgu dzieciom.
W chwili śmierci spadkodawcy nie żyli jego małżonek i oboje dzieci, a przy życiu pozostawała czwórka wnuków. Zachowek należy się wtedy wszystkim wnukom.
Spadkobierca nie miał dzieci ale był żonaty. W chwili śmierci żyli jeszcze jego rodzice. Zachowek dla małżonki oraz rodziców.
Spadkobierczyni była panną. W chwili jej śmierci żyła jej matka, nie żył ojciec. Jedyną osobą mogącą się ubiegać o zachowek jest matka spadkodawczyni.
Autor: Radca prawny Marcin Lasota
Wspólnik w Siwek, Szmit & Lasota Kancelaria Radców Prawnych
Chcesz zadać pytanie autorowi? Kliknij TUTAJ i napisz wiadomość.
