Co to jest zachowek? Istota zachowku.
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, której założeniem jest ochrona rodziny spadkodawcy przed pozostawieniem bez udziałów w spadku. Przyjęty w polski prawie model ochrony potencjalnych spadkobierców jest bardzo korzystny dla nich, chociaż zdaniem wielu prawników znacznie ogranicza swobodę spadkodawcy rozporządzenia swoim majątkiem po śmierci.
Chcesz zadać pytanie autorowi?
Kliknij TUTAJ i napisz wiadomość.
Na czym polega zachowek
Najkrócej mówiąc zachowek to prawo uzyskania od spadkodawcy określonej części jego majątku. Prawo to przysługuje zstępnym (dzieciom, wnukom itd.), rodzicom oraz małżonkowi. Warunkiem jest, aby te osoby były powołanymi do spadku, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe.
Co to znaczy? Oznacza to, że w przypadku, gdy osoba, po której byśmy dziedziczyli czyli np. nasz małżonek, rodzic itp., postanowiła sporządzić testament, w którym nas pominęła albo przed śmiercią dokonała na czyjąś rzecz darowizny swojego majątku. W takim wypadku wykluczony zostaje udział w spadku, który dla nas przewidują przepisy Kodeksu Cywilnego.
Zachowek – historie z życia wzięte
Najprościej zachowek wytłumaczyć na przykładach. Najczęstszym przypadkiem jest taki, w którym osoba posiadająca kilkoro dzieci sporządza testament, w którym cały swój majątek zapisuje jednemu z nich. Wówczas pozostałe dzieci mogą wystąpić o zapłatę na ich rzecz zachowku. Może się również zdarzyć, że cały majątek zgodnie z testament przypada np. wnukowi, innemu członkowi rodziny, a nawet osobie całkiem obcej. Wówczas dzieciom zmarłego również przysługuje zachowek.
Kolejną sytuacją, z którą często spotykałem się w praktyce jest darowizna całego majątku przed śmiercią. Najczęściej babcia lub dziadek przekazują w ten sposób swoje mieszkanie któremuś z wnucząt. Wtedy nie ma testamentu i dzieci zmarłego nabywają po nim spadek na podstawie dziedziczenia ustawowego. Jednak w tym spadku nic się nie znajduje, a jego wartość jest zerowa. Wówczas również tacy spadkobiercy mają prawo do zachowku.
Zdarzają się także sprawy, w których jeden ze spadkobierców ustawowych otrzymał w darowiźnie cały majątek zmarłego. Najczęściej ma to miejsce, kiedy przekazywane jest gospodarstwo rolne. Jeżeli to nastąpiło pozostali spadkobiercy mogą od takiej osoby żądać zapłaty należnego im zachowku.
Kto płaci zachowek
Obowiązek zapłaty zachowku obciąża osobę, która otrzymała majątek zmarłego. Może to mieć miejsce na podstawie testamentu lub darowizny. Zachowku nie płaci spadkodawca za swojego życia.
Spadkodawca chcąc uniknąć sporów pomiędzy dziećmi o zachowek może to zrobić za pomocą darowizn za swojego życia na ich rzecz. Zgodnie bowiem z art. 991 § 2 Kodeksu Cywilnego zachowek może być pokryty przez darowiznę otrzymaną od spadkodawcy za życia.
Autor: Radca prawny Marcin Lasota
Wspólnik w Siwek, Szmit & Lasota Kancelaria Radców Prawnych
Chcesz zadać pytanie autorowi? Kliknij TUTAJ i napisz wiadomość.
